W rĂŞce wpadÂł mi ostatnio kilkunastostronicowy komiks wydany, jak siĂŞ domyÂślam, z okazji 70. rocznicy pacyfikacji wsi.

Ca³oœÌ robi na pierwszy rzut oka bardzo dobre wra¿enie. Atrakcyjna forma sprzyja zamys³owi propagowania historii tak¿e wœród m³odszej czêœci naszego spo³eczeùstwa. Niestety, z tekstem nie jest ju¿ tak weso³o...

OprĂłcz licznych b³êdĂłw edytorskich, juÂż na pierwszej stronie pojawiajÂą siĂŞ b³êdy merytoryczne.  Mowa jest tam o tym, Âże:

1.

II wojna Âświatowa dla mieszkaĂącĂłw Woli Zarczyckiej zaczĂŞÂła siĂŞ 8 wrzeÂśnia 1939 roku, kiedy do wsi wkroczyÂły wojska niemieckie.

ad 1. Jak to mo¿liwe, skoro Wojsko Polskie tego dnia utrzymywa³o jeszcze obronê po pó³nocnej stronie Wis³y (w rejonie Nowego Korczyna)? Wkroczenie Wehrmachtu do Woli przyspieszono o ca³e 5 dni...

2. B³¹d literowy w nazwie „Waldager”.

ad 2. Powinno byĂŚ „Waldlager”.

3. [MĂłwi kapitan SS Hans Mack]

To, co robiÂą partyzanci w powiecie leÂżajskim jest nie do przyjĂŞcia !!!

ad 3. Nie byÂło ani przed wojnÂą, ani w trakcie okupacji powiatu leÂżajskiego.

4. <ostatnia strona — mowa o wysadzeniu mostu w TryĂączy/Chodaczowie> mostu strzec miaÂł wg autorĂłw oddziaÂł SS. Mocna przesada. ByÂł tam prawdopodobnie oddziaÂł Bahnschutz, czyli formacji przypominajÂącej naszÂą SOK. Ponadto, rysujÂąc fragment straÂżnicy kolejowej, rysownik zasugerowaÂł siĂŞ jej dzisiejszym wyglÂądem, bez muru attykowego. Co wiĂŞcej, nie widaĂŚ teÂż wykuszu (wieÂżyczki), ktĂłrej w rzeczywistoÂści z tej perspektywy nie zauwaÂżyĂŚ siĂŞ nie da.

Przykre to, ¿e tyle tu b³êdów, choÌ jak wynika ze strony redakcyjnej, praca by³a konsultowana z magistrem historii...

SÂławku zainspirowaÂłeÂś mnie do zapolowania na to doœÌ nietypowe wydawnictwo. I udaÂło siĂŞ! DziĂŞki mojemu Koledze z pracy (dziĂŞki Marku!) staÂłem siĂŞ szczĂŞÂśliwym posiadaczem komiksu. Pierwsze wraÂżenie rzeczywiÂście bardzo pozytywne. Staranna szata graficzna, forma prezentacji nastawiona g³ównie na ludzi bardzo mÂłodych – i dobrze! TrochĂŞ Âżal zrobiÂło mi siĂŞ na sercu, Âże zabrakÂło podobnej (a wÂłaÂściwie Âżadnej?!) publikacji w 70. rocznicĂŞ pacyfikacji LeÂżajska. Wprawdzie nakÂład to tylko (a moÂże aÂż?) 1000 egzemplarzy Z nutkÂą zazdroÂści zacz¹³em lekturĂŞ komiksu, majÂąc nadziejĂŞ, Âże niedociÂągniĂŞcia wskazane przez SÂławka wyczerpujÂą limit b³êdĂłw faktograficznych. „SzczĂŞÂście” trwaÂło do momentu uwaÂżnego przeczytania tekstu.

W pierwszym zdaniu wstêpu od razu nieprawdziwa informacja dotycz¹ca daty wkroczenia wojsk niemieckich do Woli Zarczyckiej, o czym napisa³ powy¿ej S³awek. Parê linijek ni¿ej wymieniono Tomasza Betkê ps. Manierka i Paw³a Siuzdaka ps. Dziunkowski, jako chyba najwa¿niejszych cz³onków podziemia. Ani s³owa o tym, ¿e dowódc¹ placówki nr 8 AK by³ ppor. in¿. Józef Siuzdak ps. Zatorski. Ale nie czepiajmy siê detali, formu³a komiksu a Autor wskaza³ wg niego najbardziej brawurowych ¿o³nierzy podziemia. No tak tylko z kolejnego zdania wynika, ¿e obaj Panowie brali udzia³ w odbiciu wiêŸniów z aresztu w ¯o³yni z 24/25 kwietnia 1943 r., a to ju¿ kolejne przek³amanie, gdy¿ drugi z nich nie by³ uczestnikiem tej akcji. Jednak i tê nieœcis³oœÌ mo¿na by uznaÌ za drobiazg i przejœÌ nad ni¹ do porz¹dku dziennego.

Kilka stron dalej widzimy salĂŞ, do ktĂłrej wprowadzani sÂą aresztowani w czasie pacyfikacji mieszkaĂący wioski, z perspektywy czÂłowieka siedzÂącego za parawanem. CzÂłowiek ten, w dalszej czĂŞÂści publikacji, decyduje o losach zatrzymanych wskazujÂąc na palcach wczeÂśniej umĂłwionÂą liczbĂŞ oznaczajÂącÂą ÂśmierĂŚ, obĂłz bÂądÂź uwolnienie. Znajome? A jakÂże! PodobnÂą mistyfikacjĂŞ, niespeÂłna miesiÂąc wczeÂśniej, Niemcy zastosowali podczas pacyfikacji w LeÂżajsku.

Na ostatniej stronie komiksu znalazÂł siĂŞ taki oto rodzynek:

„MOST NA WISÂŁOKU W TRYNCZY – PÓ¬NY WIECZÓR 14 KWIETNIA 1944 R. PARTYZANCI M.IN. OD MANIERKI I DZIUNKOWSKIEGO MINUJÂĄ… I WYSADZAJÂĄ MOST BRONIONY PRZEZ ODDZIAÂŁ SS”.

Na temat wysadzenia mostu w TryĂączy miaÂłem juÂż przyjemnoœÌ pisaĂŚ na Âłamach tego forum. W zwiÂązku z tym przypomnĂŞ tylko krĂłtko, Âże most ten zostaÂł wysadzony  w ramach akcji o kryptonimie „Jula”, w nocy z 5/6 IV 1944 r., a dokonaÂł tego oddziaÂł Kedywu ze stoÂłecznego batalionu „ZoÂśka”. OsÂłonĂŞ stanowiÂły oddziaÂły AK z Przeworska. Nie byÂło wÂśrĂłd nich partyzantĂłw od Manierki i Dziunkowskiego. Na temat obroĂącĂłw mostu napisaÂł wyÂżej SÂławek.

Bardzo ÂżaÂłujĂŞ, Âże wydana, pewnie niemaÂłym wysiÂłkiem, publikacja majÂąca uÂświetniĂŚ 70. rocznicĂŞ pacyfikacji Woli Zarczyckiej, pomimo Âświetnego pomysÂłu i szaty graficznej, w warstwie historycznej jest tak maÂło rzetelna (delikatnie sprawĂŞ ujmujÂąc). Nie zakÂładam zÂłej woli Autora tekstu, jednak obawiam siĂŞ, Âże korzystaÂł w g³ównej mierze z wczeÂśniejszych publikacji „takiego jednego magistra historii”. Szkoda!

Pozdrawiam
Andrzej

No to piĂŞknie... piĂŞknie... Niewarte papieru, na ktĂłrym zostaÂło wydrukowane...

Plumer — Twoja skrzynka jest peÂłna i nie przyjmuje wiadomoÂści...

Sorry, juÂż powinno byĂŚ ok.

Przepraszam wszystkich ale musiaÂłem poprawiĂŚ mĂłj tekst. CoÂś mi do koĂąca nie dawaÂło spokoju. SprawdziÂłem dokÂładnie w posiadanych materiaÂłach. WÂłaÂściciel gospody o ktĂłrego chodzi w publikacji byÂł jednak konfidentem. To ja pomyliÂłem go z innÂą osobÂą za co jeszcze raz przepraszam.

Okazuje siĂŞ, Âże oprĂłcz okolicznoÂściowego komiksu ukazaÂła siĂŞ jeszcze taki oto artykuÂł http://galicjusz.pl/prasa/article?str=& … c=1&page=2 , ktĂłry jest przedrukiem z miesiĂŞcznika Azalia nr 6/2013 (do ÂściÂągniĂŞcia pod adresem http://www.nowasarzyna.eu/urzad-miasta- … /2013-rok/

Tu teÂż jest "ciekawie"! Tym razem Autorka podajĂŞ nieco innÂą datĂŞ zajĂŞcia Woli przez NiemcĂłw:

"Niemcy weszli do Woli Zarczyckiej 9 wrzeÂśnia 1939 roku."

Jak byÂło naprawdĂŞ patrz wyÂżej.

ZauwaÂżyÂłem, Âże od dÂłuÂższego czasu we wszystkich publikacjach dotyczÂących pacyfikacji Woli, mitologizowana jest postaĂŚ Tomasza Betki ps. "Manierka", ktĂłremu trzeba oczywiÂście oddaĂŚ naleÂżne mu miejsce w strukturach "wolaĂąskiego" podziemia AK-owskiego i doceniĂŚ jego nieprzeciĂŞtnÂą odwagĂŞ. Jednak na Boga we wszystkim trzeba mieĂŚ umiar. W tej publikacji pojawia siĂŞ nieco wiĂŞcej informacji na temat dowĂłdztwa placĂłwki nr 8 AK.

W pocz¹tkach 1941 roku Jan Siuzdak z £êtowni, ps. Zatorski zacz¹³ organizowaÌ regularny ruch oporu.

Prawie wszystko siê zgadza poza imieniem. "Zatorski" mia³ na imiê Józef nie Jan. Mo¿e to szczegó³ ale...

Dalej Autorka napisaÂła, zgodnie z prawdÂą, Âże w skÂład placĂłwki wchodziÂły dwa plutony.

DowĂłdcÂą pierwszego z nich zostaÂł Tomasz Betka ps. Manierka. Drugim dowodzili kolejno Jan Ruszak ps. Topolski i PaweÂł Siuzdak ps. Dziunkowski.

I znów mo¿e czepiam siê szczegó³ów ale pierwszym plutonem dowodzili w kolejnoœci "Topolski" i "Dziunkowski" a drugim w kolejnoœci Jan Buczkowski ps. "Kruk" (zamordowany 3 maja 1943 r.) i dopiero póŸniej "Manierka"

Oba plutony liczyÂły okoÂło 400 ÂżoÂłnierzy.

MĂłj BoÂże! Oznacza to, Âże sformowano 4 plutony. W rzeczywistoÂści kaÂżdy z plutonĂłw liczyÂł od ok. 60 do 80 ludzi.

Na temat akcji na Waldlager w Sarzynie teÂż narosÂło sporo mitĂłw (zarĂłwno na temat zdobyczy jak i iloÂści wykonanych wypadĂłw). Wielu piszÂących na ten temat nie zdaje chyba sobie sprawy choĂŚby z faktu, iÂż zorganizowana akcja na Waldlager wymagaÂła zgody dowĂłdztwa OkrĂŞgu AK. A wszelkie akcje indywidualne byÂły zwykÂła samowolÂą, ktĂłra mogÂła siĂŞ skoĂączyĂŚ sÂądem. Na temat zdobyczy Autorka napisaÂła:

W 1943 roku zdobyli w ten sposĂłb okoÂło 24 tys. granatĂłw i oraz 20 ton trotylu.

PozostawiĂŞ to bez komentarza. KaÂżdy kto ma trochĂŞ wyobraÂźni Âłatwo przeliczy sobie te wielkoÂści na co chce (plecaki, furmanki, ciĂŞÂżarĂłwki?).
Dalej Autorka napisaÂła o akcji odbicia wiĂŞÂźniĂłw z posterunku Âżandarmerii w ÂŻoÂłyni przeprowadzonej w kwietniu 1943 r. i udziale w niej ÂżoÂłnierzy AK z Woli:

Tam wspĂłlnie z innymi oddziaÂłami pod dowĂłdztwem kapitana Batury mieli odbiĂŚ z posterunku Âżandarmerii kilku czÂłonkĂłw organizacji, uwiĂŞzionych za kolportaÂż wydawanej w Tarnobrzegu konspiracyjnej gazetki Odwet.

Z caÂłym szacunkiem ale nie o kolporterĂłw gazetki chodziÂło w tej akcji a o dwĂłch uwiĂŞzionych i torturowanych oficerach ze ÂścisÂłego dowĂłdztwa okrĂŞgu AK: JĂłzefa PuchaÂłe ps. "Lis" oraz JĂłzefa Wawrzkiewicza ps. "ZÂłom".

Na koniec pada stwierdzenie:

To by³y g³ówne powody pacyfikacji. Niew¹tpliw¹ przyczyn¹ by³a tak¿e dzia³alnoœÌ wójta Dßmlera oraz zwerbowanych przez niego konfidentów, którzy dostali siê w szeregi organizacji.

Z jakiego powodu akcja w ¯o³yni mia³a przyczyniÌ siê do pacyfikacji Woli a nie np. samej ¯o³yni lub £aùcuta? Tego Autorka nie wyjawia. Wydawa³o mi siê do tej pory, ¿e podobnie jak w Le¿ajsku pacyfikacja Woli spowodowana by³a dzia³alnoœci¹ agenturaln¹ w szeregach organizacji podziemnych, w tym wypadu w AK. Jeszcze nie tak dawno temu ka¿dy mieszkaniec Woli zna³ nazwisko g³ównego zdrajcy, zastrzelonego póŸniej na podstawie wyroku WSS. Dziœ zapanowa³a jakaœ dziwna amnezja. Pisze siê o wójcie Niemcu, so³tysie, w³aœcicielu gospody. Te osoby oczywiœcie te¿ mia³y swój udzia³ w sporz¹dzaniu list proskrypcyjnych jednak "zas³ugi" trzech innych agentów a zw³aszcza jednego by³y znacznie wiêksze. A ju¿ trudno mi naprawdê uwierzyÌ, ¿e jak pisze Autorka:

"G³ównym sêdzi¹" by³ ukryty za rozwieszonym kocem, zamroczony alkoholem konfident.

.
Podobny chwyt psychologiczny Niemcy zastosowali podczas pacyfikacji LeÂżajska. Czy rzeczywiÂście moÂżliwym jest by o losie zatrzymanych decydowaÂł zapijaczony konfident w obecnoÂści szych z Gestapo z JarosÂławia i Rzeszowa? Raczej los skazaĂącĂłw byÂł przesÂądzony przed pacyfikacjÂą. Nie wierzĂŞ, Âże hitlerowski aparat bezpieczeĂąstwa zdawaÂłby siĂŞ na takÂą improwizacjĂŞ. Natomiast wierzĂŞ, Âże byÂła to perfidna gra psychologiczna.

Có¿, trudno mieÌ wiêksze pretensje do Autorki, zwa¿aj¹c na literaturê z jakiej korzysta³a pisz¹c artyku³.

Pozdrawiam

Plumer napisał:

Tym razem Autorka podajĂŞ nieco innÂą datĂŞ zajĂŞcia Woli przez NiemcĂłw:

"Niemcy weszli do Woli Zarczyckiej 9 wrzeÂśnia 1939 roku."

A to dobre!!!

Czy ta ksi¹¿ka jest gdzieœ do zdobycia? albo mo¿e jak¹œ inn¹ publikacjê w tym temacie mo¿ecie Paùstwo poleciÌ?